Türkiye kömürden elektrik üretiminde Avrupa'da birinci sıraya yükseldi

Enerji düşünce kuruluşu Ember'in verilerine göre Türkiye, 2024 yılının ilk dört ayında Almanya'yı geçerek, kömürden elektrik üretiminde Avrupa'da birinci sıraya yerleşti.

Türkiye, Nisan ayında 36 terawatt saat (TWh) kömür yakıtlı elektrik üretimiyle hem Almanya'yı hem de Avrupa'nın üçüncü büyük kömür kullanıcısı Polonya'yı geride bıraktı.

Aynı dönemde Almanya'da kömürden elektrik üretimi 34,6 TWh, Polonya'da ise 31,3 TWh oldu.

Sonuç olarak, Ocak-Nisan döneminde Türkiye'nin kömürlü termik santrallerinden kaynaklanan toplam karbondioksit (CO2) emisyonu 36 milyon tonun biraz üzerinde gerçekleşti.

Bu toplam, Almanya'daki elektrik santrallerinin saldığı 35,8 milyon tonu, Polonya'daki kömürle çalışan santrallerin saldığı 32,2 milyon tonu aştı.

Almanya ve Polonya kömür kullanımını azaltıyor

Türkiye'nin bölgesel kömür sıralamasındaki yükselişinin temel nedeni, Almanya'nın Ocak-Nisan döneminde kömür kullanımındaki keskin düşüş oldu.

Almanya'da 2023 yılının aynı dönemine göre yüzde 32'yi aşan düşüş, o dönemde kaydedilen en düşük seviye oldu.

Türkiye'nin toplam kömür üretimi 2023 yılının aynı aylarına göre yaklaşık yüzde 3 oranında düşük olsa da, bu dönemde kaydedilen en yüksek ikinci rakamı oluşturarak 2019'un ilk dört ayına göre yüzde 6 civarında bir artış kaydetti.

Buna karşılık, Almanya ve Polonya'nın kömür üretimi Nisan ayına kadar 2019'un aynı aylarına göre sırasıyla %42 ve %19,4 düştü; Bu, büyük Kuzey Avrupa ekonomilerinde elektrik üretiminde kömür kullanımını azaltmaya yönelik son beş yılda sürdürülen çabayı yansıtıyor.

Temiz enerji

Almanya, Polonya ve diğer zengin Kuzey ve Batı Avrupa ekonomilerinde temiz enerji üretim kapasitesinin yakın zamanda hızla genişlemesi, kömürün bu enerji sistemlerindeki statüsünün azalmasında etkili oldu.

Ember'e göre 2022-2023 yılları arasında temiz enerji üretim kapasitesi Almanya'da yüzde 9, Polonya'da yüzde 21,4, Hollanda'da yüzde 21, İtalya'da yüzde 9,6 ve İspanya'da yüzde 8 arttı.

Bu artış kısmen, fosil yakıtlardan enerjiye geçiş çabalarına yardımcı olmayı amaçlayan büyük devlet sübvansiyonlarından kaynaklanmaktadır.

Buna karşılık, büyüyen bütçe açığının sübvansiyon harcamalarını sınırladığı Türkiye'de temiz üretim kapasitesi 2022'den 2023'e %4,5 arttı.

2023 yılında temiz üretim kapasitesindeki artış Çek Cumhuriyeti (%1,1), Romanya (%1,4) ve Sırbistan'da (%3,6) sınırlı kaldı. Bu, Avrupa bölgesindeki zengin ve gelişmekte olan ülkeler arasındaki temiz enerji geliştirme farkının genişlediğini gösteriyor.

kömüre bağımlılık

Temiz enerji üretim kapasitesindeki yavaş büyümenin yanı sıra Türkiye, Çek Cumhuriyeti, Sırbistan ve Bulgaristan enerji sistemlerinde kömüre en fazla bağımlı olan Avrupa ülkeleri olmaya devam ediyor.

2024 yılının ilk dört ayında kömür, Türkiye'de toplam elektrik üretiminin ortalama %34'ünü, Çek Cumhuriyeti'nde %35'ini, Bulgaristan'da yaklaşık %30'unu ve Sırbistan'da %59'unu oluşturdu.

Bu ortalamalar Almanya'da %21, Avrupa genelinde ise %13 civarındaydı.

Türkiye'de kömür bağımlılığının nedenleri nelerdir?

Raporda, Türkiye'nin ekonomik büyüme hızıyla birlikte kömüre olan bağımlılığının da arttığı vurgulanıyor.

Uluslararası Para Fonu verilerine göre, Türkiye'nin reel gayri safi yurt içi hasılasının 2019-2024 yılları arasında yılda ortalama %4,5 oranında büyüyeceği tahmin ediliyor.

Bu büyüme oranı Avrupa ortalamasından 3,5 kat, dünya ortalamasından ise yaklaşık 1,6 kat daha yüksek olup, ülkenin toplam enerji ihtiyacının da aynı oranda arttığı anlamına gelmektedir.

Kuraklık nedeniyle yerel hidroelektrik baraj üretiminde son dönemde yaşanan düşüşler de kömür enerjisine olan ihtiyacı artırıyor. Bu durum Türkiye'nin kömür ithalatına da yansıyor