Bunun daha fazla insanın erken bir aşamada bakım, destek ve yeni ilaç tedavileri almasına olanak sağlayacağı umulmaktadır.
İngiltere'deki Alzheimer Derneği'nin verilerine göre bugün dünya çapında 55 milyon kişi demans hastası yaşıyor ve bu rakamın 2050 yılında 139 milyona ulaşacağı tahmin ediliyor.
DEMANS VE ALZHEİMER AYNI ŞEY MI?
Demans birçok beyin hastalığının belirtisidir.
Hafıza kaybı ve özellikle yakın zamandaki olayları hatırlamada zorluk vardır.
Diğer belirtiler arasında davranış, ruh hali ve kişilik değişiklikleri, tanıdık yerlerde kaybolmak veya bir konuşmada doğru kelimeyi bulamamak sayılabilir.
Bu durum insanların yemek yeme, su içme gibi ihtiyaçlarının farkında olmama noktasına kadar gelebiliyor.
Alzheimer, demansa neden olan en yaygın hastalıktır.
Diğer demans türleri ve bunlara neden olan faktörler şunlardır:
- Vasküler demans: Beyindeki kan dolaşımının bozulması
- Lewy cisimcikli demans: Lewy cisimciklerinin sinir hücrelerinde birikmesi
- Frontotemporal demans: Fontal ve/veya temporal loblardaki sinir hücrelerinin hasar görmesinden kaynaklanan beyin fonksiyonlarının bozulması.
- Parkinson hastalığı demansı
- Amyotrofik lateral skleroz (ALS – motor nöron hastalığı): Gönüllü kasları kontrol etmekten sorumlu sinir hücrelerinin zamanla tahrip olduğu dejeneratif bir hastalıktır.
- AND LATE yakın zamanda keşfedildi: beyin hücrelerinde TDP-43 proteininin birikmesi
ALZHEIMER HASTALIĞININ ERKEN BELİRTİLERİ NELERDİR?
Alzheimer hastalığının ilk belirtileri sıklıkla hafıza kaybı olarak ortaya çıkar.
Bu, son konuşmaları unutmayı, eşyaları kaybetmeyi, isimleri unutmayı veya aynı soruyu tekrar tekrar sormayı içerebilir.
Ayrıca artan kaygı veya kafa karışıklığı gibi ruh hali değişiklikleri de yaşayabilirsiniz.
Gençler Alzheimer'a yakalanır mı?
Alzheimer öncelikle yaşlılık hastalığıdır. 80 yaş üstü her altı kişiden birinde görülür.
Erken başlangıçlı (genç) Alzheimer nispeten nadirdir. Ancak Alzheimer vakalarının yüzde 5'i 65 yaş altı kişilerde görülüyor.
30'lu ve 40'lı yaşlarındaki çok daha az sayıda insan etkilenebilir.
Genç yaşta Alzheimer gelişimi için bilinen tek risk faktörü, yakın akrabaların da erken başlangıçlı hastalığa sahip olmasıdır. Hastalığı önlemenin bilinen bir yolu yoktur.
DEMANSI ÖNLEMEK MÜMKÜN MÜ?
Demansı önlemenin kanıtlanmış bir yolu yoktur.
Ancak araştırmalar, her üç vakadan birinin yaşam tarzı değişiklikleriyle önlenebileceğini gösteriyor:
- Orta yaşta işitme kaybının tedavisi
- eğitime daha fazla zaman ayırın
- sigara içmeyi bırak
- depresyonun erken tedavisi
- fiziksel olarak aktif olmak
- sosyal izolasyondan kaçınmak
- yüksek tansiyondan kaçınmak
- Obez olmayın
- tip 2 diyabet geliştirmeyin
Bunları yapmanın beynin korunmasına nasıl yardımcı olabileceği tam olarak bilinmiyor.
Peki bu yaşam tarzı faktörleri beyindeki demans sürecini gerçekten durduruyor mu? Yoksa beyni demans için hazırlayarak semptomların başlangıcını geciktiriyor ve böylece daha uzun bir tedavi mümkün kılıyor mu?
ALZHEIMER KALİTSAL MI?
Alzheimer kalıtsal olabilir ama hepsi bu değil.
Alzheimer hastası bir ebeveyne veya kardeşe sahip olmak, hastalığa yakalanma riskini artırır.
Ancak hasta bir akrabanızın olması, bu hastalığa yakalanacağınız anlamına gelmez.
Alzheimer hastalığından etkilenmeyen bir ailenin parçası olmanız hastalığa yakalanmayacağınız anlamına gelmez.
ALZHEIMER TEDAVİSİNDE HANGİ İLAÇLAR KULLANILIYOR?
İlk kez, ilaçların Alzheimer hastalığının hızını yavaşlattığı klinik çalışmalarda gösterildi.
Donanemeb ve lecanemab, hastalığın erken evrelerinde beyinde bulunan amiloid adı verilen bir proteini hedef alır.
Amiloid, beyin hücreleri arasındaki boşluklarda birikerek hastalığın ayırt edici özelliklerinden biri olan plaklar oluşturur.
Ancak bu ilaçların faydası pek fazla görünmüyor; hastalığı durdurmazlar veya tersine çevirmezler.
Bu ilaçlar henüz bilimsel çalışma aşamasını geçmemiş olup hastanelerde rutin kullanıma sunulmaktadır.
Londra Üniversite Koleji Hastanesi'nde miridesap adlı ilacın denemeleri sürüyor.
Deneme, ilacın 12 aya kadar her gün mideye enjekte edilmesini içeriyor ve beyinden SAP (serum amiloid P bileşeni) adı verilen bir proteini uzaklaştıran ilacın, amiloid plaklarının beyin hücrelerine zarar vermesini durdurup durduramayacağını bulmayı amaçlıyor.
Araştırmacılar bunun Alzheimer hastalığının gelişme sürecinin bir parçası olabileceğini düşünüyor.